Υπαρξιακή απομόνωση: Η πρωταρχική πηγή άγχους

Ποιος/ποια είμαι; Ποιες είναι οι αξίες μου; Που βρίσκομαι; Που θέλω να πάω; Ποιες είναι οι ανάγκες μου; Τι χρειάζομαι στο τώρα μου; Τι θα ήταν αυτό που θα άλλαζε τη ζωή μου αν θα άλλαζε στη ζωή μου τι; Βασικά ερωτήματα που θα μπορούσαν να φέρουν κάποιον/α πιο κοντά στον εαυτό του/της.

Καθώς όλα ξεκινούν από τον εαυτό, μήπως το πιο σημαντικό είναι να νιώθει κάποιος/α καλά με τον εαυτό του/της; Και ναι,πράγματι, αυτό είναι και το πιο σημαντικό, καθώς εάν νιώθει καλά με τον εαυτό του/της, τότε θα μπορεί ν' απολαμβάνει και την μοναξιά του/της. Και εάν έχει μία καλή σχέση με τον εαυτό του/της, τότε θα μπορεί ν' αναπτύσσει και μία αποτελεσματική επικοινωνία ή και σύνδεση με κάποιον άλλο άνθρωπο.

Και για να το κάνει αυτό θα ήταν καλό, λοιπόν, ν' απαντήσει και σε κάποια άλλα ερωτήματα, καθώς θα είναι σε άμεση επαφή με τον εαυτό του/της. Έχει αποδεχτεί τον εαυτό του/της; Τον αγαπάει; Τον φροντίζει;

Σε μία συνθήκη αποδοχής του εαυτού και μόνο θα νιώθει καλά με τον εαυτό του/της. Και τότε θα νιώθει καλά και τις στιγμές που θα είναι μόνος του/της. Και τότε θα νιώθει καλά και στην οποιαδήποτε επικοινωνία του/της και σχέση του/της με κάποιον άλλον/η.

Σύμφωνα, άλλωστε, με τις βασικές θέσεις της Υπαρξιακής θεραπευτικής προσέγγισης, ο/η καθένας/καθεμία μας είναι αναπόδραστα μόνος/η του/της.

Στην μήτρα της μάνας μας είμαστε μόνοι μας. Στην γέννησή μας μόνοι μας. Στον θάνατό μας μόνοι μας.

Η υπαρξιακή απομόνωση, η απομόνωση από τους άλλους και από μέρη του εαυτού μας, απλώνεται σαν μία κοιλάδα μοναξιάς. Το ότι είμαστε διαχωρισμένοι από τους άλλους, αβοήθητοι, το ότι είμαστε αποκλεισμένοι απέναντι στις δυνάμεις της φύσης και της κοινωνίας καθιστά την ύπαρξη μας μία αφόρητη φυλακή. Το ότι είμαστε αβοήθητοι σημαίνει ότι δεν θα αδράξουμε ενεργητικά τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους. Και είναι τότε, σύμφωνα και με τον Γερμανό Υπαρξιακό επιστήμονα, Erich Fromm, που η υπαρξιακή μας απομόνωση γίνεται, έτσι, η πρωταρχική πηγή άγχους για εμάς.

Η συναισθηματική σύντηξη μοναξιάς – αβοηθησίας σημαίνει ότι έχουμε βρεθεί σε μία ύπαρξη που δεν επιλέξαμε. Διαμορφώνουμε, έτσι, έναν εαυτό ριγμένο στον λαβύρινθο της ύπαρξής μας. Κατρακυλώντας, έτσι, στις δικές μας ερήμους ο κόσμος και τα αντικείμενα μας φαίνονται άγνωστα και ξένα προς εμάς.

Είμαστε χαμένοι στο τίποτα, στο κενό και νιώθουμε άδειοι και αυτό μας προκαλεί τρόμο.

Το άγχος γίνεται τότε οδηγός μας. Και τότε βιώνουμε την μοναξιά, την σκληρότητα και το μηδέν του κόσμου. Η υπαρξιακή απομόνωση είναι, αδιαμφισβήτητα, η βαθύτερη αγωνία του ανθρώπου.

Μόνο όταν έρθουμε αντιμέτωποι με την μοναξιά μας θα μπορέσουμε να συνδεθούμε ουσιαστικά και με τους άλλους.

Όταν είμαστε μόνοι μας βιώνουμε δυσφορικά συναισθήματα και ο μόνος τρόπος άμυνάς μας είναι να μπούμε σε σχέση. Μία σχέση, όμως, δεν μπορεί να εξαλείψει την υπαρξιακή απομόνωση. Όλοι/ες είμαστε μόνοι/ες μας απέναντι στην ύπαρξη μας. Καθώς μοιραζόμαστε την μοναχικότητά μας η αγάπη αντισταθμίζει τον πόνο της απομόνωσής μας. Αν αντικρίσουμε με σθένος την απομόνωσή μας θα μπορέσουμε να στραφούμε με αγάπη προς τους άλλους.

Εάν δεν αναπτύξουμε μία ισχυρή αίσθηση της προσωπικής μας αξίας και της ταυτότητάς μας, δεν θα μπορέσουμε ν' αντιμετωπίσουμε την υπαρξιακή μας απομόνωση και τότε θα αγωνιζόμαστε με έμμεσους τρόπους να νιώσουμε ασφάλεια.

Είναι σημαντικό, τέλος, να καταλάβουμε ότι και οι άλλοι/ες έχουν την ίδια υπαρξιακή αγωνία με εμάς. Μόνο τότε το αίσθημα της απομόνωσής μας θα μετατραπεί σε συμπόνια για τους άλλους και ο φόβος μας θα πάψει να είναι τόσο μεγάλος.